1. Vladimir Nabokov për Ernest Hemingway (1972)
“Sa për Hemingway-n, e kam lexuar në fillimet e viteve dyzetë, diçka mbi këmbana, topa dhe dema, e neveritshme.”
2. Martin Amis për “Don Kishotin” e Miguel Cervantes-it (1986)
“Të lexosh “Don Kishotin” mund të krahasohet me vizitën e papërcaktuar të një të afërmi tuaj, me gjithë rrengjet e tij, zakonet e pista, reminishencat e pafundme dhe rrudhat e tmerrshme. Kur eksperienca merr fund dhe ai niset (në faqen 846 – rrëfimi vështirësohet dhe nuk ka hapësira për dialog),ju do të derdhni lotë tashmë; jo lotë lehtësimi apo keqardhjeje por lotë krenarie. Ia dole, pavarsisht të gjithave ti munde ta lexoje “Don Kishotin”!”
3. Lord Byron për John Keats-in (1820)
“Ja tek janë poezitë e dhjera të Johnny Keats-it ... Këto të Keats-it janë plehra, gjenden mbi tryezën time dhe më vjen turp teksa i shoh.”
4. Henry James për Edgar Allen Poe (1876)
“Një entuziazëm për Poe-n është, sigurisht një shkallë primitive e reflektimit.”
5. Gore Vidal për John Updike (2008)
“Nuk e duroj dot. Askush s’do pyes përse-në sepse do supozohet që jam xheloz; por j’ua kam falur. Unë jam më i njohur se ai dhe nuk e marr shumë seriozisht ... ai na shfaqet si djali i një punëtori, si një D.H. Lawrence i ditëve tona, por ai s’është veçse një djalosh i mërzitshëm i klasës së mesme, i cili me nxitim do të kapë majën, nëse mundet.”
6. Samuel Pepys për “Ëndrra e një natë vere” të William Shakespeare (1662)
“...pashë “Ëndrra e një nate vere”, të cilën s’e kisha parë kurrë më parë dhe as që do ta shoh më sërish, ishte pjesa më e zbarët dhe qesharake që kam parë ndonjëherë në jetën time.”
7. Nathaniel Hawthorne për Edward Bulwer-Lytton (1851)
“Bulwer-i më shkakton neveri; ai është i papërfillshëm e batakçi. Nuk ka shpresë për publikun për sa kohë ai i shërben një admiruesi, një lexuesi apo një botuesi.”
8. Arnold Bennett për Charles Dickens-in (1898)
“Rreth një vit më parë, nga një kuriozitet përtac, mora në dorë “Dyqani i vjetër i kurioziteteve”, dhe gjithë ai shkrim vulgar e joletrar ...! Më keq se George Eliot-i. Nesë një shkrimtar nuk mund të shkruaj, ku qëndron rrënimi?”
9. Harold Bloom për J.K. Rowling (2000)
“Si ta lexosh “Harry Potter dhe Guri magjik”? Pse? Shumë lehtë, si ta nisësh një gjë të tillë dhe ndoshta si të mbërrish në fund? Përse ta lexosh? Me sa duket, nëse nuk ju mbushet mendja për të lexuar diçka tjetër, Rowling do ta bëjë për ju.”
10. Noel Coward për Oscar Wilde-in (1946)
“Po lexoj diçka më shumë nga Oscar Wilde. Ç’pederast ngjitës dhe i lodhshëm.”
11. Vladimir Nabokov për Fyodor Dostoevsky-n
“Mungesa e shijes së Dostojevskit, marrëveshja e tij me personazhet që vuajnë nga kompleksi pre-Freudian, mënyra sesi ai zhytet në aventurat fatkeqe të dinjitetit njerëzor – e gjithë kjo është e vështirë të admirohet.”
12. Samuel Johnson për “Parajsën e Humbur” të John Milton-it
“Parajsa e Humbur” është nga ato vepra të cilat lexuesi i admiron dhe i braktis, për të harruar t’a rimarrë sërish. Askush nuk e ka çuar përtej.”
13. Mark Twain për “Vikari syçelë” i Oliver Goldsmith-it (1897)
“Gjithashtu, për të qenë i drejtë, kam një lëvdatë për këtë librari përsa i përket titujve të saj: këtu nuk gjendet asnjë kopje e “Vikari i Wakefield-it”, ai kopsht i çuditshëm zoologjik ku gjallojnë hipokritët dhe idiotët, një teatër pa vlerë heronjsh e heroinash të cilët tregojnë gjithka për njerëzit e këqinj, të cilët nuk janë të interesuar dhe për njerëzit e mirë të cilët janë të dërrmuar.”
14. Conrad Aiken për Ezra Pound-in (1918)
“Për sa i përket pikëvështrimit, mënyrës apo gjithçkaje tjetër, është vështirë të imagjinohet diçka më keq se proza e z.Pound. Është shëmtia dhe ngathtësia e mishëruar. Gjithnjë kaq keq ka shkruar?”
15. George Bernard Shaw për “Uliksin” e James Joyce-it (1921)
“Kam lexuar fragmente të ndryshme të “Uliksit” në formën e tij periodike. Ai është një regjistrim revoltues e një faze të neveritshme të qytetërimit; por është i vërtetë. Unë do dëshiroja të vija një kordon rreth Dublinit duke futur në të çdo mashkull nga mosha 15 deri 30 dhe t’i detyroja ata t’a lexonin; e më pas do t’i kërkoja të reflektonin nëse ata gjenin në gjithë atë llomotitje, në gjithë atë tallje mendore e të paturpshme, diçka argëtuese.”
16. Roger Scruton për George Bernard Shaw (1990)
“Jam i shqetësuar sepse asnjë subjekt apo mendim përfundimtar nuk mund të nxirret nga aksidentet e vogla të injorancës totale.”
17. Charlotte Bronte për Jane Austen-in (1848)
“ Përse e pëlqeni znj. Austen kaq shumë? Habitem në këtë pikë. Çfarë ju shtyn të thoni se do të parapëlqenit të kishit shkruar “Krenari dhe Paragjykim”… sesa ndonjë roman tjetër? Unë vështirë se do të pëlqeja të jetoja me zonjat dhe zotërinjtë e saj, në shtëpinë e tyre të kopsitur.”
18. Samuel Butler për Goethe-n (1874)
“Kam lexuar përkthime të “'Wilhelm Meister” të Goethe-s. A është i mirë? Për mua është libri më i keq që kam lexuar ndonjëherë. Asnjë anglez nuk do ta kish shkruar një libër të tillë. Nuk mbaj mend asnjë faqe të mirë apo qoftë edhe një ide të vetme … është e gjitha një shaka? Nëse vërtet kam lexuar 'Wilhelm Meister' e Goethe-s, jam i lumtur që kurrë s’kam marr mundimin të mësoj gjermanisht.”
19. James Gould Cozzens për John Steinbeck (1957)
“Nuk mund të lexoj dhjetë faqe të Steinbeck-ut pa m’u përzier. Nuk mund t’i lexoj këto broçkulla ploretariati që mbinë në vitet ’30.”
20. D.H. Lawrence për Herman Melville (1923)
“Askush nuk mund të jetë kaq burlesk, kaq i trashë dhe me plotë kuptim pa shije, sesa Herman Melville, edhe tek një libër i madh siç është “Moby Dick”... Një serioz i madh e i mërzitshëm. Ka diçka false. Dhe ai është Melville. Oh i dashur, kur bytha solemne pëllet! pëllet! pëllet!”
21. Samuel Johnson për Jonathan Swift-in (1791)
“Swift-i gëzon një reputacion më të madh seç e meriton ... Unë madje dyshoj në është e tij “Rrëfimi i një kazani”; me sa di, nuk ka patur kurrë një të tillë dhe kjo do t’ishte përtej sjelljes së tij.”
22. Wyndham Lewis për Gertrude Stein-in (1927)
“Këngë-proza e Gertrude Stein-it është si një puding i ftohtë. Mund ta marrim atë si ftohtësia e një zvarraniku mrekullisht të gjatë. Ta presim në cilëndo pikë dhe është e njëjta gjë; e njëjta masë, e rëndë, e ngjitshme dhe opake e tëra dhe e gjitha.”
23. Anatole France për Emile Zola-n (1911)
“Puna e tij është djallëzore dhe ai është një nga ato qëniet e palumtura për të cilin dikush mund të thoshte se do ishte më mirë të mos kish lindur kurrë.”
24. Mary McCarthy për J.D.Salinger-in (1962)
“Nuk më pëlqen aspak Salinger-i, aspak. Ky i fundit nuk është aspak roman. Nuk më pëlqen. Fare. Ai vuan nga një lloj sentimentalizmi metropolitan dhe kaq narcizist. Dhe mua më ngjan kaq fals dhe llogaritës. Duke kombinuar njeriun e thjeshtë me një megalomaniak dhe absolutisht egoist. Thjesht, s’e honeps dot.”
25. William Faulkner për Mark Twain-in (1922)
“Një shkrimtar-mëditës i cili nuk do të konsiderohej në Evropë as në gradën e katërt, i cili zbukuroi disa struktura letrare tashmë të provuara me zjarr, me disa ngjyrime lokale të mjaftueshme për të intriguar sipërfaqësinë dhe përtacinë.”
26. Evelyn Waugh për Marcel Proust-in (1948)
“Po lexoj Proust-in për herë të parë. Sa i varfër. Mendoj se ka qenë i mangët mendërisht.”
27. Ernest Hemingway për William Faulkner-in
“Keni dëgjuar ndonjëherë për dikë që pinte ndërkohë që punonte? Po mendoni për Faulkner-in? E bënte ndonjëherë – dhe unë mund t’ju tregoj në mesin e cilës faqe ai ka kthyer të parën.”
28. Katherine Mansfield për “Fundi i Howards-it” E.M. Forster (1915)
“Duke veçuar mbrëmë librat më të dobët që kisha, u ndesha me një kopje të “Fundi i Howard-it” dhe i hodha një sy. I dobët. E.M. Forster-i nuk shkon përtej ngohjes së çajnikut. Ai është i veçantë kur e bën këtë. Ndjeje këtë çajnik. A nuk është ngrohur për bukuri? Po, por aty nuk ka për të patur kurrë çaj. ”
29. Charles Baudelaire për Voltaire-n (1864)
“Unë u rrita mërzitshëm në Francë – dhe arsyeja kryesore është, që të gjithë këtu i ngjajnë Voltaire-t ... mbreti i leshkove, princi i sipërfaqësores, anti-artisti, kryetari i rojtarëve, Babai i Gigonës dhe botuesi i “Siecle” (Shekullit).”
30. George Meredith për Charles Dickens-in
“Pak nga Dickens-i do të mbijetojë sepse ai kishte një korrëspondencë të vogël me jetën ... Nëse romanet e tij do të lexohen në të ardhmen, njerëzit do të pyesin veten se ç’gjetën tek to, duke ruajtur disa elemente të mundshme të humorit pa kuptim mbi to.”
31. Mark Twain për Jane Austen (1898)
“Unë nuk kam asnjë të drejtë të kritikoj libra dhe nuk e bëj, përveçse kur i urrej ato. Shpesh dua të kritikoj Jane Austen, librat e saj më detyrojnë aq shumë saqë s’mund ta ndal furinë time para lexuesve; por unë ndal sa herë që ia nis. Sa herë që lexoj “Krenari dhe Paragjykim”, unë dua ta nxjerr atë prej varri dhe ta godas me një nga kockat e saj mu në çaçkë.”
32. George Moore për Gustave Flaubert (1888)
“Flaubert-i më mërzit. Çfarë pallavrash janë thënë për të!”
33. Gore Vidal për Alexander Solzhenitsyn (1980)
“Ai është një shkrimtar i keq dhe është i çmendur. Zakonisht ky kombinim është i suksesshëm në Shtetet e Bashkuara.”
34. Tom Wolfe për Ernest Hemingway-n
“Merrni Hemingway-n. Njerëzit mendojnë që arsyeja pse ai është i lehtë për t’u lexuar, është sepse ai është konciz. Apo jo? Unë e urrej koncizitetin – është kaq i vështirë. Arsyeja pse Hemingway është i thjeshtë për t’u lexuar, është sepse ai përsërit vetveten gjithë kohën duke përdorur “dhe-në” për mbushje.”
35. Virginia Woolf për “Uliksin” e James Joyce-it (1922)
“Më pëlqen “Uliksi” gjithnjë e më pak – gjë që është akoma dhe më pak e parëndësishme; dhe vetëdijshëm as që shqetësohem të gjej kuptimin e tij. Falë Zotit, s’më duhet të shkruaj për të.”
36. George Bernard Shaw për William Shakespeare (1896)
“Me përjashtim të Homerit, nuk ka asnjë shkrimtar të shquar as edhe Sir Walter Scott-i, të cilin e përçmoj totalisht sa përçmoj edhe Shakespeare-in kur e krahasoj mendjen time me tijën. Rritja e padurimit me të, arrin të tilla nivele, saqë më lehtë do ta zhdepja në dru e do ta kapja me gurë, duke ditur paaftësinë e tij dhe të adhuruesve të tij për të kuptuar çfarëdolloj forme të fyerjes apo keqtrajtimit.”
37. Thomas Carlyle për Charles Lamb-in
“Charles Lamb, unë mendoj se është në një farë mase, që mund të konsiderohet, i çmendur. Një tutkun më për të ardhur keq, rakitik, gulçues, endacak e belbëzues unë nuk njoh. Ai është mendje mprehtë teksa mohon truizmin dhe heq dorë me betim nga sjelljet e edukuara. Ligjërata e tij përdridhet sa këtu sa atje me luhatje të vazhdueshme e të dhimbshme; as edhe një mendim në të apo fakt apo edhe frazë të cilën mund ta mbash mend ...”
38. Dylan Thomas për Edith Sitwell-in (1934)
“A s’është ajo një grua helmuese, gënjeshtare, e fshehtë, e parespektueshme, plagjate, keqcituese dhe më hajdute se cilido publicist letrar i të gjitha kohërave?”
39. Ernest Hemingway për James Jones-in (1951)
“Për mua ai është një ekspert i dhjerë dhe libri i tij do shkaktoj një dëm të madh në vendin tonë. Ndoshta duhet ta rilexoj për t’ju dhënë një përgjigje të saktë. Por s’kam nevojë të ha një thes të tërë me pisllëqe për të ditur që janë të tilla ... shpresoj që ai të vetvritet....”
40. Mark Twain për Sir Walter Scott-in (1883)
“Pastaj kemi Sir Walter Scott-in me hiret e tij dhe sipas mendjes së tij ... progresi madje edhe kur kthehet prapsht; i vendosur në një botë plot dashuri, me ëndrra dhe fantazma; me format të kalbura e prej derri të besimit; me degradimin dhe kalbjen e qeverisjes; me budallallëkun dhe kotësinë, me mashtuesit e mëdhenj dhe me kalorësit pa tru dhe të zhdukur prej kohësh në shoqëri. Ai shkaktoi dëme të pallogaritshme, më reale dhe të dëmshme se cilido individ tjetër që ka shkruar ndonjëherë.”
41. Ralph Waldo Emerson për Jane Austen (1861)
“Po më humb arsyeja dhe nuk e kuptoj dot, pse njerëzit vazhdojnë të mbajnë me të madh romanet e zonjushës Austen, të cilat mua më ngjajnë vulgare në ton, sterile në risitë artistike, të burgosura në konvencionet e mjeruara në shoqërisë angleze, pa gjeni, pa zgjuarsi apo njohuri mbi botën.”
42. James Dickey për Robert Frost-in (1981)
“Nëse është menduar se gjithçka unë kam shkruar ka qenë nën ndikimin e Robert Frost-it, do të merrja secilën vepër, do t’i grisja e do t’i hidhja në tualet duke shpresuar që të mos mbllokonin të paktën tubacionet ... me plotë kuptimin, është hero-adhuruesi më kaqol i cili pret që çdo student-poet të varet prej fjalëve të tij.”
43. John Irving për Tom Wolfe (1999)
“Ai nuk di të shkruajë trill, ai s’mund të krijojë një personazh, ai s’di të krijojë një situatë ... Ti sheh njerëz që e lexojnë atë në avion, të njëjtët njerëz që lexojnë John Grisham-in, pash Zotin ... po e përdor argumentin kundër tij, atë që ai s’mund të shkruajë, fjalitë e tij janë dobta dhe ju bëjnë mornica trupin. Është si të lexosh një gazetë të keqe apo një artikull të keq në një revistë ... E keni parasysh, nëse ju do të ishit një skiator i mirë a do të shihnit dikë që rrëzohej vazhdimisht? A do t’mundnit? Unë nuk e bëj dot.”
44. Mark Twain për Bret Harte-in (1878)
“Harte-i është një gënjshtar, një hajdut, një mashtrues, një snob, një pijanec, një shtupë, një frikacak, ai është deri në fyt me tradhëti dhe e fsheh lindjen e tij prej çifuti si të ishte fatkeqësia më e madhe. Nga i di unë këto? Nga më e mira e provave, vëzhgimet personale.”
45. Anthony Trollope për Thomas Carlyle (1850)
“Kam lexuar – eh, e bleva! – “Pamfleti i Ditës së Prapme” të Carlyle-t dhe pashë tetë shilingat e mia të çuara dëm. Më ngjason se pika e kuptimit është përzier aq shumë në thesin me pisllëqe, saqë tani është krejt e pavlerë ... Gjithnjë e kam parë si një njeri të rrezikshëm i cili do të çmendej në letërsi dhe që tashmë e ka bërë një gjë të tillë.”
46. Arnold Bennett për Henry James-in
“M’u deshën vite për të përcaktuar se veprat e Henry James-it më jepnin sado pak kënaqësi ... Në këtë rast e pyeta veten: 'Për çfarë dreq flet ky roman dhe ku mendon se do dalë?' Pyetje pa përgjigje! Hoqa dorë. Sot nuk kam asnjë kujtim të cilitdo personazh apo ngjarjeje në roman.”
47. Mark Twain për James Fenimore Cooper-in (1895)
“Arti i Cooper-it ka disa defekte. Diku tek “Vrasësi i drerëve”, në hapësirën e kufizuar prej dy të tretat e një faqeje, Cooper-i ka shkruar 114 ofendime nga 115 të mundshme kundër artit letrar. Kjo thyen rekord.”
48. Martin Amis për Gore Vidal-in (1995)
“Vidal-i të jep përshtypjen të besosh se e gjithë tërësia heteroseksuale – zyrat e regjistrimit, “Romeo dhe Zhuljeta”, pelenat njëpërdorimshe – janë thjesht histori keqardhjeje dhe vetë-hipnozë për masën histerike: një shaka, një mashtrim apo një propagandë e pastër.”
49. Edward Fitzgerald për Elizabeth Barrett Browning (1861)
“Ajo dhe seksi i saj bëjnë mirë të rrinë në kuzhinë e pas fëmijëve; ndoshta dhe të varfërve; me përjashtim në ato romanet e vogla, ku ato ia kushtojnë vetën të një burri që di të bëjë diçka më mirë duke braktisur atë i cili e bën keq apo s’e bën fare.”
50. 6 Norman Mailer për “Një njeri i tërë” i Tom Wolfe-it (1998)
“Libri ka gaz dhe e mbaron atë, mbushet sërish dhe sërish thahet. Ai ka 742 faqe dhe në secilën prej tyre ndjehesh sikur zgjat pesëqind të tilla ... Në një pikë të caktuar, teksa lexon, has një skenë dashurie mes një burri dhe një gruaje që peshon rreth 136 kg. Me të hipur ajo sipër, gjithçka merr fund. Të biesh në dashuri apo të asfiksohesh. Kështu që ti lexon, rrëmbehesh, madje ndjen dhe kënaqësi tek këto grumbuj materialesh. Sidoqoftë deri tani ke rezistuar – si ia keni dalë mbanë? – të lini 136 kilogramë t’ju vënë përfund.”
Përktheu: Milli Bloom
