Pages

Wednesday, December 4, 2013

Letrat e dashurisë së Rilkes


“Tanimë vij tek ty përplot të ardhme. Dhe prej zakonit ne nisim të jetojmë të kaluarën.”

Salomé dhe Rilke (1897) në ballkonin e shtëpisë së pushimeve të familjes Andreas, pranë Mynihut.
Nga e majta në të djathtë: Profesor Andreas (bashkëshorti i 
Salomé), August Endell, Rilke dhe Salomé. 

Marrëdhënia, nisi  nga një lidhje më shumë se familjare tek një dashnor i thekur, atëherë Rikle 21-vjeçar takoi një grua të martuar 36-vjeçare të quajtur Salomé, Rilkja, duke përmbytur objektin e dëshirës së tij me deklarata romantike, u përball me refuzime të njëpasnjëshme, refuzim i shprehur nga Salomé se dëshironte “që ai të zhdukej fare.” Por dashuria e Rilkes nuk u zbraps dhe ata patën një marrëdhënie pasioni e cila, gjatë tridhjetë e pesë viteve të korrespondencës së tyre, e shohim të ndryshojë formë e ata të shndërrohen nga miq në mentorë, nga protégé në dashnorë dhe në aleatë letrarë — një kaleidoskop dashurie që rrezaton përmes romantizmit, platonizmit, krijimtarisë, shpirtërores dhe intelektuales dhe gjithçka në mes e përtej.

Në një letër që daton më 13 maj, 1897, thuajse në fillim të marrëdhënies, Rilke shkruan:

“E sheh, zonjë e hijshme, përmes the unsparing severity, përmes forcës së pakompromis të fjalëve të tua, ndjeva se vepra ime po bekohej, po miratohej. Isha ai, ëndrrat e mëdha të të cilit, me gjithë të mirat e këqiat, po bëheshin realitet; eseja juaj për poezitë e mia ishte si një ëndërr, përmbushja e një dëshire.
[…]
E ndjej gjithnjë: kur dikush është në borxh me dikë për diçka të veçantë, borxhi duhet të mbetet sekret vetëm mes të dyve.”

Më 31 maj dhe 1 qeshor, 1897, Rilkja dhe Salomé bënë një udhëtim të shkurtër në një fshat të vogël në jug të Mynihut dhe gjatë atij udhëtimi ata u bënë dashnorë. Në një letër që daton 3 qeshor, Rilkja shkruan:

“Këngë përmallimi!
Dhe ata do t’i lexojnë letrat e mia, siç kanë bërë  gjithmonë, ndonjëherë zëlart e ndonjëherë fshehtësisht aq sa vetëm ti mund t’ dëgjosh… Por ato do t’jenë ndryshe gjithashtu, ndryshe nga ç’kanë qenë, këto këngë. Dhe pse jam kthyer e kam gjetur përmallim përkrah meje, pashë në sytë e saj dhe ajo tani më prin me një dorë të fortë.”

Në një letër të gjatë që daton 6 korrik, 1898:

“Tanimë vij tek ty përplot të ardhme. Dhe prej zakonit ne nisim të jetojmë të kaluarën.”

________________________________________
Rainer Maria Rilke 4 dhjetor 1875 – 29 dhjetor 1926.

Lou Andreas-Salomé (lindur si Louise von Salomé apo Luíza Gustavovna Salomé më 12 shkurt 1861 – 5 shkurt 1937) ishte një shkrimtare dhe psikoanaliste ruse. Interesat e saj të shumtë intelektualë e njohën me mendimtarët më në zë duke përfshirë Nietzsche-n, Freud-n, dhe Rilke-n. Ajo njihet ndryshe si “muza e artistëve evropianë të fin-de-siècle”.



Përzgjodhi dhe përktheu: Milly Bloom